Η αλάδωτη χορτόσουπα της Μεγάλης Παρασκευής

Η νόστιμη(;) εξέλιξη μιας  άνοστης ντοματόσουπας!

Η λάτρα της Μεγαλοβδομάδας είχε τελειώσει τη Μεγάλη Πέμπτη και λαμποκοπούσαν τα πάντα: από την ασβεστωμένη αυλή μέχρι τα γυαλισμένα με λάδι (μείγμα με λίγες σταγόνες πετρελαίου!) έπιπλα. Το θυμάμαι σαν τώρα αφού η δική μου δουλειά ήταν το γυάλισμα ενός λεπτεπίλεπτου επίπλου εισόδου που σε κάποια σημεία του μόνο λεπτεπίλεπτα δαχτυλάκια μικρού παιδιού μπορούσαν να χωρέσουν.  Στην αυλή της γιαγιάς μου ένα ολόκληρο παρτέρι με ανθισμένες κάλες!  Κάλες στόλιζαν και όλα τα ανθοδοχεία του πόρτεγου. Ήταν όμορφες αλλά άοσμες λες και ήταν συνεννοημένες με τσι  βιόλες και τα μοσχομπίζελα στις διπλανές γλάστρες: «εμείς να χορτάσουμε την όραση κι εσείς την όσφρηση». Αφορμή τούτη η χορτόσουπα για να ξυπνήσουν μνήμες παιδικές!

Στο άλλο παρτέρι μενεξέδες και πολύχρωμοι πανσέδες και νεραγκούλες και στρατιωτάκια (φρέζιες). Μανία είχαν με τις αυλές τους οι παλιές νοικοκυρές. Και στη γειτονιά μας υπήρχαν μερικές από τις πιο όμορφες αυλές της περιοχής. Ακόμη διατηρούν κάποιες γειτόνισσές μου αυλή παλιού τύπου. Με τον ασβέστη και τις πήλινες περιποιημένες γλάστρες! Πανδαισία χρωμάτων και αρωμάτων. Γλυκύ έαρ!

Και η κουζίνα! Αχ αυτή η κουζίνα της γιαγιάς με το ασβεστωμένο σβηστό πια τζάκι -δεν χρειάζεται θέρμανση τον Απρίλη στην Κρήτη…- με τη χαμωτή παραστιά και δίπλα η ομοσφοστολισμένη πιατοθήκη. Κατάλευκα και κολλαρισμένα τα δαντελένια πετσετάκια στα ράφια της, σιδερωμένα με φροντίδα από τη χρυσοχέρα θεία μου που ήταν ακόμη «ελεύθερη» και αναλάμβανε κυρίως τα της διακόσμησης του σπιτιού. Το ίδιο και όλα τα κεντητά στο πόρτεγο. Ο κρεβατόγυρος, τα καλύμματα των ντιβανιών, τα κοφτά κουρτινάκια στα παραθύρια, λουλακιασμένα και κολλαριστά! Τα τζάμια και οι καθρέπτες είχαν καθαριστεί με ρακή, οι γλάστρες είχαν βαφτεί με λαδομπογιά και όλο το σπίτι μέσα κι έξω είχε ντυθεί με τα καλά του.  Και οι μυρωδιές από τα γαλατερά και τα τσουρεκάκια να ανταγωνίζονται εκείνες των λουλουδιών.

Πόσες δουλειές! Κι όμως όλα τα προλάβαιναν. Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, εκκλησιασμός και μεταλάβωμα, μετά βάψιμο αυγών και ντολμαδάκια, τσουρεκάκια και γαλατερά (ό,τι δεν είχε γίνει από χθες, τα καλιτσούνια εμείς τα φτιάχναμε το Μεγάλο Σάββατο), και ξανά το βράδυ αγρυπνιά με τα Δώδεκα Ευαγγέλια! Από νωρίς, να κάμουνε και τσι 12 κόμπους! Έδεναν ένα κόμπο για κάθε Ευαγγέλιο και  το σκοινάκι αυτό το είχαν φυλαχτό όλη την επόμενη χρονιά.

Και μέσα σε όλη αυτή την χαρμολύπη της Μεγαλοβδομάδας, ερχόταν και η Μεγάλη Παρασκευή! ΤΙΠΟΤΑ! Τίποτα δεν επιτρεπόταν να κάνουμε τη Μεγάλη Παρασκευή. Ειδικά καρφί, βελόνα, καρφίτσα και ψαλίδι δεν έπρεπε να πιάσουμε στα χέρια μας. Από το πρωί γυρνούσαμε στις εκκλησιές με τα πόδια. «Όσα ζάλα (βήματα)  κάμετε  σήμερο να πάτε σε εκκλησίες, τόσοι Αγίοι δα σασε βλέπουνε όλη τη χρονιά». Το έθιμο τηρείται και σήμερα, αλλά η μετάβαση γίνεται πια με αυτοκίνητα. Να μετατρέψουμε τα ζάλα σε χιλιόμετρα;

Κι ενώ η Μεγαλοβδομάδα είχε και τα νόστιμά της (ντολμαδάκια, χλωροκούκια, θαλασσινά, χοχλιούς), τη Μεγάλη Παρασκευή είχαμε την πιο άνοστη ντοματόσουπα που μπορώ να θυμηθώ! Νερόβραστη ντομάτα ή πελτές,  με ρύζι ή μακαρόνια να πλέουν στο κοκκινωπό ζουμί! Έτσι έπρεπε. Και η γιαγιά ήθελε να νηστεύουμε κι εμείς τα παιδιά, ακόμη και το λάδι. Το μόνο που μας έδινε εκτός πνεύματος της ημέρας, ήτανε ψωμί ελαφρά βρεγμένο και πασπαλισμένο με ζάχαρη ή αλειμμένο με μέλι.

Στο τραπέζι της Μεγάλης Παρασκευής υπήρχε συχνά και κάποιο αλάδωτο όσπριο (συνήθως φακές σερβιρισμένες με ξύδι), και νερόβραστοι χοχλιοί ή καλαμαράκια του κουτιού χωρίς λάδι,  αλλά σε καμιά περίπτωση δεν υπήρχε ο πλούτος των θαλασσινών που συνηθίζονται τώρα! Τώρα το νεοπαγές έθιμο είναι η εξόρμηση σε ψαροταβέρνες και το μέχρι αργά φαγοπότι! Δεν είναι κακό, μέσα στις άλλες μας υπερβολές η πιο ανώδυνη είναι…

Αυτή λοιπόν την ντοματόσουπα που δεν μπορούσα να χωνέψω στα παιδικά μου χρόνια, την εξέλιξα στα μεγάλα μου! Ποτέ δεν την έφτιαξα στο σπίτι μου! Απωθημένο; Πιθανόν! Επειδή όμως το έθιμο επιβάλλει νερόβραστη σούπα τη Μεγάλη Παρασκευή (κάποιος μου είχε πει ότι οι σούπες της Μεγαλοβδομάδας συνδέονται με τα δάκρυα της Παναγίας, αλλά βρίσκω πολύ πεζό το συμβολισμό…), εγώ φτιάχνω μια αλάδωτη χορτόσουπα που αρέσει σε όλους. Συνήθως δεν αφήνουν σταγόνα στο τσικάλι! Αυθυποβολή η πείνα λόγω της ημέρας; Τι να πω…

Με τα υλικά λοιπόν της ψαρόσουπας, μα χωρίς ψάρι, χωρίς  λάδι, χωρίς αυγό!Τη συνηθίζω μάλιστα σε δυο παραλλαγές εναλλασσόμενες. Όχι αυστηρά χρονιά παρά χρονιά, σιγά τώρα μη θυμούνται τη γεύση! Είπαμε! νόστιμη μεν, μα μόνο ως σύνδεση με την ημέρα να την εκλάβετε! Έφτιαχνα για κάποια χρόνια μια εξαιρετική νηστίσιμη μαγειρίτσα αλάδωτη, με μανιτάρια και με ταχίνι (από το αγαπημένο hungry) αλλά μετά την εγκατέλειψα αφού και το κυρίαρχο πιάτο της επόμενης μέρας είναι η κλασική παραδοσιακή μαγειρίτσα! Έτσι ξαναγύρισα στη λιτή μου αλάδωτη χορτόσουπα.

Ας δούμε λοιπόν την …εξέλιξη της ντοματόσουπας!