Κρητικοί άρτοι για αρτοπλασία (αρτοκλασία)

Επειδή γιορτές του Άη Γιάννη έχουμε πολλές όλο το χρόνο, σε σημείο που να μη τις θυμούνται όλες, και επειδή οι παλιοί τηρούσαν τις αργίες στις μεγάλες σκόλες για καλό και κακό η παροιμία τους προτρέπει να ξαργήσουν για να είναι σίγουροι…

Εκτός από τις γιορτές του  Άη Γιάννη του Βαπτιστή, σημαντικές είναι και οι γιορτές του ΆηΓιάννη του Θεολόγου  στις 8 Μαΐου και στις 26 Σεπτεμβρίου. Τελευταία και του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου.

Πολλά μοναστήρια και ξωκλήσια στην περιοχή μας είναι αφιερωμένα στον ΆηΓιάννη το Θεολόγο . Περίφημη είναι η εκκλησία του Αϊ Γιάννη στο Μαρμακέτο Λασιθίου γνωστή που εδώ λέμε ότι γιορτάζει  « τ’ Άη Γιαννιού π’ ανθούν τα ρόδα». Η παράδοση λέει ότι την ώρα που παπάς τελειώνει το ευαγγέλιο ανήμερα της γιορτής, ανθίζουν τα μαραμένα και ξερά άνθη του επιταφίου. Δείτε περισσότερα για το θαύμα εδώ.

Στον Άη Γιάννη το Θεολόγο είναι αφιερωμένο και ένα μικρό ξωκλήσι στην περιοχή μου και χθες ήταν η γιορτή του. Τάμα που κάθε χρόνο κάνω, γιατί μεγάλη χάρη μούκανε, είναι μια αρτοπλασία. Η αρτοπλασία στην Κρήτη αποτελείται από 5 άρτους, νηστίσιμους , μυρωδάτους και αφράτους. Επίσης συνοδεύεται από πρόσφορο (λειτουργιά) και συνήθως ένα μπουκάλι λάδι.

Σε ένα χαρτί, γράφουμε «Υπέρ υγείας» και από κάτω το όνομα του εορτάζοντα, και το δίνομε στον παπά .Όλα τα ονόματα των εορταζόντων διαβάζονται πάνω από τους άρτους.

Οι αρτοπλασίες και οι λαμπάδες είναι το πιο συχνό τάξιμο στην Κρήτη  κι έτσι είναι σχεδόν αδύνατο να πάτε σε εκκλησία τη μέρα που γιορτάζει και να μην βρείτε πολλούς πολλούς άρτους. Οι πιστοί γράφουν το όνομα του προσώπου για το οποίο τάχτηκε η αρτοπλασία στον πιο καλό άρτο που τον λέμε «βλοητικό» δηλαδή «αυτός που ευλογείται από τον παπά»  και που τον παίρνει πίσω ο πιστός που έχει το τάμα. Θεωρείται πολύ καλό να τον μοιράζει στη γειτονιά του και στους γνωστούς του. Οι υπόλοιποι τέσσερεις μοιράζονται στο εκκλησίασμα.

Υπάρχει πανηγύρι που οι αρτοπλασίες είναι εκατοντάδες και η φέτα κάθε πιστού είναι τεράστια. Υπάρχουν κι  άλλα , που κάθε εκκλησιαζόμενος παίρνει ένα μικρό κομματάκι μικρό όπως το αντίδωρο. Δεν ξέρω γιατί πάντα με παρηγορεί εκείνο το κομμάτι της τελετής της ευλόγησης των άρτων που λέει: «Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν, οι δε εκζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού». Αφήνει μια ελπίδα…

Οι κρητικοί φούρνοι είναι εξοικειωμένοι με το έθιμο και φτιάχνουν θαυμάσιους άρτους. Μόνο που πρέπει να τους παραγγείλεις 1-2 μέρες πριν. Δεν τους έχουν την ώρα που θα το θυμηθείς. Εγώ φέτος ξεχάστηκα. Με το να πέφτει Δευτέρα η γιορτή, έπρεπε η παραγγελία να γίνει το αργότερο την Παρασκευή. Κι εγώ το θυμήθηκα το μεσημέρι του Σαββάτου. Έτσι το μόνο που μπορούσα να κάνω, ήταν να πάρω αλεύρι και μαγιά από το φούρνο της γειτονιάς μου και να τους φτιάξω στο σπίτι. Δεν ήταν η πρώτη φορά.

Μου έχει ξανασυμβεί , και έχω ξαναφτιάξει με αρκετή επιτυχία. Τύπωση έχω, τα ζυμάρια είναι η αγαπημένη μου ασχολία , και ο καιρός ήταν ζεστός και δεν  με ταλαιπώρησαν τα ανεβάσματα της ζύμης.Έτσι ακόμη από το πρωίτης Κυριακής, η αρτοπλασία μου ήταν έτοιμη για το σπερνό του Αϊ Γιαννιού.