Λαχανοντολμάδες με σάλτσα ντομάτας

Μια πεντανόστιμη εκδοχή, κόντρα στο αυγολέμονο!

Το λάχανο ήταν αφράτο και λαχταριστό! Εκεί που σου έδινε την εντύπωση πως δεν θα μπορούσες να το σηκώσεις, πούπουλο ήταν στα χέρια σου. Έτσι πρέπει να είναι το λάχανο για τους λαχοντολμάδες. Αφράτο και ελαφρύ σε σχέση με τον όγκο του. Μετάξι να είναι τα φύλλα του. Να έχει «φάει νερό», δηλαδή να έχει βρέξει στην περιοχή που παράχθηκε. Άλλα είναι τα λάχανα της σαλάτας.

Αγιοβαρβαρίτικο μου το συστήσανε κι αυτό ήταν αρκετό για να το πάρω και να τους φτιάξω, παρόλο που τέτοια φαγάκια δεν τα αποφασίζεις εύκολα αν προορίζονται για 2-3 άτομα. Η αλήθεια είναι πως τους έφτιαξα δυο φορές (πριν ξεφυλλίσω ολόκληρο το λάχανο, έβαλα ένα μέρος του στην κατάψυξη) κι έτσι μπορώ να πω πως η σημερινή είναι συνταγή «δύο σε μία» αφού τη μια φορά τους έφτιαξα νηστίσιμους και την άλλη με κιμά. Θεωρώ τους κόκκινους λαχανοντολμάδες πιο “χωριάτικη” εκδοχή, το αυγολέμονο παραπέμπει περισσότερο σε αστική κουζίνα και ειδικά η κρέμα αυγολέμονου που συνηθίζω εγώ. Η μάνα μου θυμάται πως παλιά τους φτιάχνανε και με χόντρο (σπασμένο στάρι) ή ανάμεικτο στάρι με ρύζι.

Συνταγή μεγάλη δεν έχω να γράψω σήμερα. Θα σας παραπέμψω στις αντίστοιχες συνταγές με «λαχανοντολμάδες με κιμά» και «νηστίσιμοι λαχανοντολμάδες» γιατί δεν κάνω εδώ σχεδόν τίποτα διαφορετικό όπως θα δείτε. Η ουσιαστική διαφορά είναι ότι τούτους εδώ τους μαγειρεύω σε κατσαρόλα και όχι σε φούρνο. Η ντομάτα πρέπει να μείνει «βλασερή» όπως λέμε, να έχει δηλαδή μια σχετική υγρασία ο λαχανοντολμάς, αφού δεν θα σερβιριστεί με αυγολέμονο. Σε πολλούς-ανάμεσά τους κι εγώ- αρέσουν περισσότερο με ντομάτα (για να ακριβολογήσω, με πελτέ) παρά με αυγολέμονο.

Πριν να πάμε όμως στη συνταγή να εξηγήσω λίγο τον όρο «αγιοβαρβαρίτικο» που χρησιμοποίησα για το λάχανό μου. Η Αγία Βαρβάρα είναι ένα κεφαλοχώρι του Νομού Ηρακλείου με πλούσιο ιστορικό παρελθόν. Στα μέρη μου ήταν γνωστή και ως το «πιο μακρύ χωριό της Κρήτης», επειδή είναι χτισμένη κατά μήκος του δρόμου που τη διασχίζει. Δεν ξέρω αν ισχύει ακόμη αυτό. Ανάμεσα στον Ψηλορείτη και στη Μεσαρά, σηματοδοτεί σύμφωνα με μια παράδοση το κέντρο της Κρήτης, σύμφωνα με σχετική παράδοση.

Λένε λοιπόν πως κάποτε ξεκίνησαν δυο παπάδες, ο ένας από τη Σητεία και ο άλλος από τα Χανιά, περπατώντας με τα πόδια για να βρούνε πού θα σμίξουνε και να θεωρήσουν το σημείο αυτό κέντρο της Κρήτης. Συναντήθηκαν στην Αγιά Βαρβάρα κατάκοποι και καταϊδρωμένοι. Δεν είναι και λίγο να διασχίσεις με τα πόδια τη μισή Κρήτη! Τότε ο ένας από τους δυο πέταξε το καλυμμαύχι του, και φώναξε “επαέ* είναι το κέντρο της Κρήτης, επαέ είναι το φάλι** της Κρήτης, επαέ βάνω κι εγώ το σύνορο”. Και το καλυμμαύχι του παπά έγινε βράχος μεγάλος, σύνορο σταθερό στην είσοδο του χωριού και ορίζει το κέντρο της Κρήτης.

Η Αγία Βαρβάρα παράγει εξαιρετικά κηπευτικά αλλά περισσότερο διάσημα είναι τα λάχανά της. Πολλές νοικοκυρές –ανάμεσά τους και μια μερακλίνα θεία μου, αδελφή της μάνας πολύ εκλεκτική- δεν φτιάχνουν λαχανοντολμάδες με άλλα λάχανα. «Δε χαραμίζω εγώ τον κόπο μου να φτιάξω λαχανοντολμάδες με άλλο λάχανο» λέει χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστική είναι και η μαντινάδα:

Εγώ δα πάω να παντρευτώ απ’ την Αγιά Βαρβάρα

απού ΄χει κοπελιές καλές και λάχανα μεγάλα

Περισσότερες πληροφορίες για την Αγία Βαρβάρα, μπορείτε να βρείτε στα links που δίνω στις παρατηρήσεις και μην παραλείψετε να την επισκεφτείτε όταν με το καλό λήξει όλο αυτό που ζούμε και μπορέσουμε να ξαναρχίσουμε τις βόλτες και τις εκδρομές. Έχει πολλά αξιοθέατα με ιστορικό και θρησκευτικό ενδιαφέρον και πολλά σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλους.

*επαέ = εδώ

**φάλι=ομφαλός