Αβρωνιές (μια σπάνια συνταγή)

Δεν γνωρίζω αν γνωρίζετε τις αβρωνιές. Είναι φυτό που συναντάται σε όλη τη νότια Ευρώπη και βέβαια σε ολόκληρη την Ελλάδα. Τα ονόματά του ανά την Ελλάδα είναι: Αβρωνιά, αβρουνιά, βρυωνιά, οβριά, αδρανιά, ενώ η επιστημονική του ονομασία είναι tamus communis.

Η φωτογραφία από εδώ

Είναι γνωστό από την αρχαιότητα όχι μόνο σαν έδεσμα αλλά και σαν φάρμακο (γι αυτό και δεν πρέπει να καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες ). Του αποδίδονται διουρητικές, καθαρτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Επίσης «πρακτικοί» γιατροί το συστήνουν σαν φάρμακο σε νοσήματα του ουροποιητικού συστήματος. Οι γάλλοι το ονομάζουν Herbe aux femmes battues που σημαίνει «βότανο για τις δαρμένες γυναίκες» λόγω του ότι συνηθιζόταν σαν κατάπλασμα για τους μώλωπες και τα εγκαύματα. Ο Διοσκουρίδης το συνιστά και για τις φακίδες!

Η φωτογραφία από εδώ

Στην Κρήτη το εκτιμούμε πολύ και το καταναλώνουμε βρασμένο με λάδι και ξίδι ή λεμόνι ή με αυγά σαν ομελέτα. Η πικράδα του είναι έντονη και οι περισσότεροι το ζεματίζουν πριν το καταναλώσουν για να την μετριάσουν.Ο πατέρας μου  τις θεωρούσε εξαιρετικό έδεσμα ,και η μάνα μου δεν τις δοκίμαζε γιατί τις θεωρούσε υπερβολικά πικρές . Έτσι δημιούργησε και σε μένα μια προκατάληψη για το συγκεκριμένο χόρτο που ξεπεράστηκε μόνο όταν είχα μεγαλώσει αρκετά και έκανα τις δικές μου δοκιμές στην κουζίνα. Αν δεν σας αρέσουν τα πικρά, μη το δοκιμάσετε.Συνήθως τις φτιάχνω ομελέτα (όπως ακριβώς περιγράφω εδώ στα τσιμούλια)  αλλά πρόσφατα  έμαθα και την συνταγή που σας δίνω σήμερα .

Η φωτογραφία από εδώ

Προχθές στη λαϊκή της περιοχής μου ένας γεράκος στεκόταν έχοντας μπροστά του καμμιά δεκαριά μάτσα με ολόφρεσκες αβρωνιές.   Ο διάλογος είναι αυθεντικός και έγινε πάνω από το πάγκο του.

– Ω χαρώ τσι(1) τσι αβρωνιές σου , μα νηστεύω και δεν μπορώ να τσι(2) κάμω με τα αυγά.

– Πάρε τσι να τσι βράσεις…

– Βραστές μου φαίνονται πολύ πικρές και δεν τσι θέλω.

Πετάγεται λοιπόν δίπλα μου μια αρκετά ηλικιωμένη γυναίκα και λέει:

– Εγώ δα σου πω πώς να τσι κάνεις και δα με θυμηθείς. Παλιά συνταγή που τηνε κάνομε χρόνια στο σπίτι μας. Ετσά τσι κανε η μάνα μου η συχωρεμένη και γλύφαμε και το τσικάλι. Μέχρι πέρυσι επήγαινε ο γιός μου και μάζευε τσαντιές τέτοιο καιρό μα οφέτος ερρώστησε και δα τσ΄ αγοράσω κι εγώ.

Ολόχαρη που θα μάθαινα παλιά συνταγή , την ευχαρίστησα . Άρχισε λοιπόν να λέει τη συνταγή αφού προηγήθηκε ένας πρόλογος –ανάκριση για το ποιανού είμαι , που μένω και ήντα δουλειά κάνω, καθώς και μια αναφορά στα αντίστοιχα δικά της στοιχεία. Μ’ αρέσουν αυτά τα στιγμιότυπα κυρίως με ηλικιωμένους συνομιλητές και πολλές φορές τα επιδιώκω. Δεν βγάζουν περιέργεια. Μάλλον ενδιαφέρον βγάζουν και πιθανόν ανάγκη για κουβέντα…

Η φωτογραφία από εδώ

Πήρα τη συνταγή της γιαγιούλας, που σας την παραθέτω με υπερηφάνεια, γιατί όντως το πιάτο που προέκυψε ήταν θαυμάσιο. Παλιά συνταγή που ομολογουμένως δεν την γνώριζα, ίσως εξ αιτίας της αρνητικής στάσης της μάνας μου απέναντι στις αβρωνιές.Δεν βρήκα κάτι ούτε σε βιβλία συνταγών, ούτε στο internet. Παραθέτω ό,τι μου είπε, με όση μεγαλύτερη ακρίβεια γίνεται, γιατί τα κατέγραψα μόλις γύρισα σπίτι:

-Θα καθαρίσεις τσι αβρωνιές με τη χέρα(3), μη βάλεις τα παλουκάκια και δε ψήνονται… Απόι(4), θα τσιγαρίσεις λάδι με 3 μεγάλα κρομμύδια ( καθόρισε την ποσότητα των κρεμμυδιών αφού έριξε μια ματιά στις αβρωνιές που είχα βάσει ήδη στην τσάντα) και δα βάλεις και μια ολιά(5) νεράκι να ψηθούνε και να μαλακώσουνε λίγο. Ύστερα δα βάλεις τσι αβρωνιές, δυο τρία δαφνόφυλλα , μια ολιά πιπεροκύμινο και όσο αλάτι θες. Δα τα αφήσεις να βράσουνε και να πομείνουμε με το λαδάκι ντως(6) και όντε(7) δα νάναι να τα κατεβάσεις θα στάξεις και μια ολιά ξίδι. Κάμε τσι και δα μου θυμηθείς!

– Δηλαδή σαν το στιφαδάκι μου ακούγεται έ;

-Ναι σα το στιφαδάκι είναι.

-Να βάλω και λίγη ντομάτα; (λέω εγώ νομίζοντας ότι την ξέχασε).

-Γιάντα(8) μπρέ. Βάνουνε(9) ντομάτα στο στιφάδο; Όχι να μη βάλεις ντομάτα. Ετσά(10) που σου λέω δα το κάνεις.

-Να τσι πρωτοβράσω να μη πικρίζουνε;

-Μπα! Τσι γλυκαίνει το ξίδι!

Ας  δούμε τώρα τη συνταγή σε… μετάφραση από τα κρητικά:

Καλή όρεξη!