VIDEOS

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Η σμυρνέικη βασιλόπιτα της Παράδοσης! 

Η τελευταία ανάρτηση της χρονιάς δεν θα μπορούσε να αφορά κάτι άλλο εκτός από βασιλόπιτα. Μια πολύ ιδιαίτερη βασιλόπιτα που δεν είναι ούτε κέικ ούτε τσουρέκι. Μια σμυρνέικη βασιλόπιτα λοιπόν για το 2019, με τα αετάκια της και όλα τα συμπαρομαρτούντα! Θα προειδοποιήσω ότι η ανάρτηση είναι «σεντόνι», αλλά ελπίζω να μην την αγνοήσετε. Ακόμη κι αν σήμερα δεν έχετε χρόνο, δείτε τη συνταγή, και επιστρέψτε κάποια στιγμή για τα υπόλοιπα…

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

 

Κι άλλες φορές έχω ξαναγράψει πόσο με συγκινεί η εμπιστοσύνη του κόσμου και η εκτίμηση σ’ αυτό που γίνεται εδώ μέσα. Όταν φίλοι και γνωστοί αλλά και άγνωστοι απ’ όλα τα μέρη της Κρήτης μου εμπιστεύονται οικογενειακές συνταγές και έχουν τη σιγουριά ότι θα τις διαχειριστώ με το σεβασμό που τους αξίζει, νοιώθω περίσσια ικανοποίηση. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκει η σημερινή ανάρτηση.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Είχα εδώ και καιρό αναγγείλει τη δημιουργία μιας καινούριας στήλης στο site με πολίτικες και μικρασιάτικες συνταγές. Η κρητική κουζίνα επηρεάστηκε από τη μικρασιάτικη όσο ίσως από καμιά άλλη κουζίνα. Ο αστικός αέρας που έφεραν οι Σμυρνιές και οι Πολίτισσες που εγκαταστάθηκαν στα μέρη μας, διαπνέει ακόμη τα «καλά» φαγιά και γλυκά μας. Παρασκευάσματα με άρωμα Ανατολής αλλά και Δύσης αφού οι Μικρασιάτες και ειδικότερα οι κάτοικοι της Σμύρνης και της Πόλης ήταν πολυταξιδεμένοι και εύποροι και είχαν ταξιδέψει πολύ στη Δυτική Ευρώπη. Έτσι, με τις συνταγές που έχουν μπει στην καθημερινότητά μας εδώ και σχεδόν 100 χρόνια πια,  θα συμπληρώνεται σιγά σιγά κι αυτή η πτυχή της κρητικής κουζίνας!

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Είχαμε κάνει πριν από λίγα χρόνια με αγαπημένη συνάδελφο και φίλη, τη Μ.Χ.,  μια εργασία στο σχολείο για τα 90 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή και την υποδοχή των προσφύγων στην περιοχή μας. Εκείνη έβγαλε το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο μέρος της εργασίας, αλλά  εγώ είχα την τιμή να αναλάβω το κομμάτι της γαστρονομίας.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Έπρεπε να ερευνήσω μαζί με τους μαθητές μας το πώς επηρέασαν οι μικρασιάτες την κουζίνα της περιοχής μας. Εξεπλάγην με όσα έμαθα, με όσα με έμαθαν, με όσες συνταγές μου έφεραν τα παιδιά που είχαν κάποιον με μικρασιάτικη καταγωγή στο περιβάλλον τους, και με όσαν μου είπαν ηλικιωμένοι Μικρασιάτες που εγκαταστάθηκαν εδώ.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Πολύτιμες πληροφορίες μου έδωσε τότε η φίλη και συνάδελφος Κ.Β.  από την οποία πήρα και την σφραγίδα με τον Δικέφαλο που χρησιμοποίησα στην σμυρνέικη βασιλόπιτα. Μου είχε στείλει τότε ολόκληρο cd με φωτογραφημένες συνταγές από το τετράδιο που έφερε η γιαγιά της από την Μικρά Ασία.  Σημειώνει δε «το βιβλίο των συνταγών είναι γραμμένο με μελάνι και το έφερε η γιαγιά του πατέρα μου από τη Μαγνησία το 1922, στο Διωγμό. Η τύπωση με το Δικέφαλο έφτασε στα χέρια μου από μια θεία, είναι φερμένη από την Προύσα».

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

΄Ηξερα λίγα πράγματα για τα αετάκια, αλλά ενημερώθηκα πλήρως από εξαιρετικό σχετικό άρθρο που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό ΚΡΗΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ το Νοέμβρη του 2008. Είχε την υπογραφή  του αγαπημένου μου εξαδέλφου Περίανδρου Επιτροπάκη (Π.Ε. στα επόμενα),  Αρχαιολόγου και Ιστορικού Τέχνης, με μεγάλη ειδίκευση στις Βυζαντινές και μεταβυζαντινές σπουδές. Στο άρθρο εκείνο η μητέρα του, αδελφή της μάνας μου (σας έχω ξαναμιλήσει για κείνη και τη νοικοκυροσύνη της), είχε φτιάξει τα πρωτοχρονιάτικα αετάκια και είχαν δημοσιευτεί φωτογραφίες τους. Με την άδειά του, χρησιμοποιώ άλλωστε πληροφορίες και αποσπάσματα από εκείνο το κείμενο.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)
Η τύπωση ανήκει στην κυρία Κ.Β. την οποία ευχαριστώ πολύ!

Λέει λοιπόν ο Πάρις μου: «Σε ξεχωριστό αλλά αναπόσπαστο πλέον κομμάτι της κρητικής παράδοσης μετέτρεψε ο χρόνος ό,τι μπόρεσε να διασωθεί από τον υλικό και πνευματικό θησαυρό των Μικρασιατών προσφύγων στην Κρήτη». Και παρακάτω: «‘Οσοι είχαν την τύχη να ζήσουν τις γιορτινές μέρες κοντά σε Μικρασιάτες, θα θυμούνται, πριν την Πρωτοχρονιά, τη «γέννηση» στις ταπεινές προσφυγικές παράγκες εκατοντάδων περήφανων βυζαντινών δικεφάλων και το ταξίδι τους πάνω στις μεγάλες λαμαρίνες προς το φούρνο κάθε προσφυγογειτονιάς».

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Το ωραίο είναι ότι αναφορά στα αετάκια γίνεται σε τετράδιο του 1933 με συνταγές, στίχους και διάφορες άλλες σημειώσεις, που έχει έλθει στα χέρια μου από άλλη φίλη και γειτόνισσά μου.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Λέει λοιπόν η κυρία του τετραδίου στη συνταγή για τη σμυρνέικη βασιλόπιτα που έχει καταγράψει ότι μπορούμε να σφραγίσουμε τα βασιλοπιτάκια ή τη βασιλόπιτα με αστέρια, καρδούλες κλπ, αλλά επισημαίνει ότι οι κυρίες από τη Σμύρνη τα σφράγιζαν με τον Δικέφαλο αητό!

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Όπως αναφέρει ο Π.Ε. δεν είχαν όλες οι οικογένειες τύπωση με Δικέφαλο κι έτσι οι νοικοκυρές δανείζονταν η μια από την άλλη τη σφραγίδα. Για το λόγο αυτό πολλές σφραγίδες έχουν τα αρχικά της ιδιοκτήτριας χαραγμένα με μαχαιράκι στο πίσω μέρος. Η σφραγίδα φυλασσόταν στο εικονοστάσι και θεωρούνταν πολύτιμο κειμήλιο. Λέει ακόμη ότι ο Δικέφαλος αποτελούσε αυτοκρατορικό έμβλημα του Βυζαντίου και μετά την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας έγινε επίσημο έμβλημα της Εκκλησίας. Τελικά, εντάχτηκε και στην λατρευτική καθημερινότητα «σφραγίζοντας» εορταστικούς άρτους και πρωτοχρονιάτικες βασιλόπιτες!

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)

Ας έλθουμε όμως στη συνταγή. Παρόλο που είχα στα χέρια μου 6 συνταγές για σμυρνέικη βασιλόπιτα και αετάκια (γίνονται με την ίδια συνταγή κατά τους περισσότερους και σύμφωνα με τη φίλη Κ. Β. που προανέφερα), κατέληξα στην παρακάτω επειδή είχα ήδη κάνει τις μετατροπές των υλικών σε σύγχρονες μονάδες και ποσότητες και μου ήταν πιο εύκολο. Επιφυλάσσομαι για τις υπόλοιπες, επόμενες Πρωτοχρονιές! Επισημαίνω ότι όλες μοιάζουν μεταξύ τους και οι διαφορές εντοπίζονται στα μικροπράγματα που διαφοροποιούν μια παραδοσιακή συνταγή από σπίτι σε σπίτι.  Το ιδιαίτερο της συνταγής είναι ότι η ζύμη της βασιλόπιτας δεν είναι χυλός, αλλά μια μαλακή ζύμη μπισκότου κι έτσι η πίτα βγαίνει τριφτή και διαφορετική από όσες γνωρίζουμε.

Τριφτή βασιλόπιτα Σμύρνης και βασιλοπιτάκια αετάκια (VIDEO)
Η περυσινή βασιλόπιτα χωρίς τα αετάκια (είχε επιστραφεί η σφραγίδα), σε φόρμα 26 νούμερο!

Έχουμε και λέμε λοιπόν:

Παρατηρήσεις

  • Έβαλα τη δική μου σε φόρμα 24cm για να φτιάξω και μερικά αετάκια-βασιλοπιτάκια. Το μείγμα φτάνει για 26 νούμερο φόρμα.
  • Παρόλο που δεν αναφερόταν στη συγκεκριμένη συνταγή έβαλα και το ξύσμα του πορτοκαλιού.
  • Θεώρησα πολύ σημαντικό το γεγονός ότι σε συνταγή του 1933 γράφεται η ποσότητα του αλευριού και όχι η γνωστή φράση “όσο σηκώσει” που είναι επωδός σε παλιές συνταγές. Ακόμη κι αυτό κάτι δείχνει, δεν νομίζετε;
  • Η συνταγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα μικρά βασιλοπιάκια-αετάκια, δηλαδή όχι για μια ενιαία πίτα αλλά για μεγαλούτσικα μπισκότα σε ένα από τα οποία θα κρύψομε το νόμισμα. Πρακτικό για μεγάλες παρέες, δεν βρίσκετε;

Ευχαριστώ κι από δω τη φίλη Μ.Ντ. για το τετράδιο του 1933 από το οποίο προέρχεται αυτή η συνταγή. Το τετράδιο αυτό είναι ένα ακόμη πολύτιμο κειμήλιο που μου παραχωρήθηκε με μεγάλη γενναιοδωρία και με την φράση «πάρε το. Εσύ μπορείς να το αξιοποιήσεις καλύτερα από μένα». Έχουμε να δούμε πολλές ακόμη συνταγές απ’ αυτό!

Ευχαριστώ για άλλη μια φορά την φίλη Κ.Β. για τις σημαντικές πληροφορίες που μου έχει δώσει, για την παραχώρηση της πολύτιμης σφραγίδας της, και για τις οδηγίες χρήσης της σφραγίδας. Update 27-12-2019: Για μια ακόμη φορά η φίλη και συνάδελφος κυρία Κ.Β. μας παραχώρησε ευχαρίστως το πολύτιμο κειμήλιό της, για να γυρίσουμε σε βίντεο την συνταγή. Το “ευχαριστώ” είναι πράγματι λίγο! 

Και βέβαια ευχαριστώ τον αγαπημένο μου ξάδελφο που όχι μόνο μου έδωσε την άδεια να χρησιμοποιήσω αποσπάσματα από το εξαιρετικό άρθρο του, αλλά μου είπε ότι είναι ολόκληρο στη διάθεσή μου! Το άρθρο έχει πολλά επιστημονικά στοιχεία για τον Δικέφαλο Αετό ως σύμβολο, πληροφορίες για την εγκατάσταση των προσφύγων στην Κρήτη, και 4 συνταγές για αετάκια. Είναι πολυσέλιδο και φυσικά ήταν αδύνατη η δημοσίευσή του εδώ. Αποτέλεσε όμως σημαντική πηγή για μένα, όχι μόνο για να χρησιμοποιήσω πληροφορίες του σ’ αυτή την ανάρτηση, αλλά κυρίως για να κατανοήσω πόσο πολύτιμη ήταν η συνταγή και η σφραγίδα που είχα στα χέρια μου!

Τέλος, επειδή φέτος “έφυγαν” δυο από τους πιο αγαπημένους συντοπίτες μας με μικρασιατική καταγωγή, οι αείμνηστοι Γ.Κ. και Δ.Κ., γονείς καλών φίλων (μας βοήθησαν μάλιστα πολύ στην εργασία που προανέφερα), ας είναι αυτή η ανάρτηση “τιμής ένεκεν”!

Καλά να είστε και καλά να περάσετε!

Καλή Πρωτοχρονιά, Καλή χρονιά! 

Βρείτε μας: 

Facebook

Instagram

Youtube

Pinterest

Βαγγελιώ Κασσαπάκη

Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!

Σχετικές συνταγές

Διάφορες συνταγές

Μετάβαση στο περιεχόμενο