Τα λεμόνια συνοδεύουν συχνά το κρητικό φαγητό. Οι δίφορες λεμονιές που παλιά υπήρχαν ακόμη και στις αυλές των σπιτιών έδιναν και δίνουν λεμόνια και το καλοκαίρι. Βέβαια το καλοκαίρι, είχαμε και την αγγουρίδα αντί χυμό λεμονιού. Εκείνο το ανεκδιήγητο κατασκεύασμα σε κάτι πλαστικά μπουκαλάκια που κυκλοφορούσε σαν χυμός λεμονιού δεν το πήραμε ποτέ στο σπίτι μας. Βλέπετε δεν γίνονταν πάντα εισαγωγές λεμονιών.
Στη δική μου οικογένεια θεωρούνταν αδιανόητο να μην υπάρχει ανά πάσα στιγμή λεμόνι στο σπίτι. Η μητέρα μου πείραζε τον πατέρα μου ότι μόνο στα μακαρόνια δεν βάζει λεμόνι.(Αν ζούσε τώρα και μακαρόνια με λεμόνι θα του έφτιαχνα). Σε χόρτα ,σε σαλάτες, σε βραστά και ψητά κρέατα ,σε λαχανικά, παντού ήθελε λεμόνι και όχι σε μικρές ποσότητες. Κι εκείνος σαν μαλεβυζώτης που ήταν, για να μας δείξει πόσο μεγάλη κατανάλωση είχε το λεμόνι στα μέρη του, μας έλεγε το παρακάτω ανέκδοτο:
Σ΄ ένα γάμο στα Ανώγεια με συμπεθεριό από το Μαλεβύζι (περιοχή που ακόμη και σήμερα φημίζεται για τα εσπερειδοειδή της) λέει κάποιος μαλεβυζώτης σ’ ένα ανωγειανό
-Απορώ μπρε σύντεκνε πώς τρώτε τόσονα (= τόσο πολύ) κρέας χωρίς λεμόνια!
Κι ο ετοιμόλογος ανωγειανός απαντά:
-Κι εγώ μπρε σύντεκνε απορώ πώς τρώτε τόσανα λεμόνια χωρίς κρέας!
Από την άλλη, το μοσχάρι και το βοδινό όπως έχω ξαναπεί, μπορεί να μην είναι συχνά αλλά δεν ελλείπουν από το κρητικό εδεσματολόγιο.
Φαγητό λοιπόν σήμερα με πρωταγωνιστή το λεμόνι, και καλό μας μήνα!
Υλικά
1 κιλό βοδινό κατάλληλο για κατσαρόλα κομμένο σε μερίδες (ή μοσχάρι)
½ κούπα λάδι (ή λίγο παραπάνω αν το κρέας είναι εντελώς άπαχο)
2 μεγάλα κρεμμύδια
αλάτι
Χυμό δύο λεμονιών
Ρίγανη ή ξύσμα λεμονιού (προαιρετικά)
Επί το έργον
Βάζουμε σε κατσαρόλα το λάδι να κάψει και ρίχνουμε τα κομμάτια του κρέατος. Όταν ξεκολλήσουν από τον πάτο τα γυρίζουμε από την άλλη μεριά και όταν έχουν αλλάξει χρώμα ρίχνουμε τα κρεμμύδια κομμένα σε μικρά καρεδάκια και το αλάτι και το γυρίζουμε μια δυο φορές να τσιγαριστούν λίγο τα κρεμμύδια. Προσθέτουμε νερό και όταν βράσει χαμηλώνουμε το μάτι και αφήνουμε το κρέας μας να μαλακώσει. Όποτε τελειώνει το νερό προσθέτουμε κι άλλο μέχρι να γίνει πολύ μαλακό το κρέας και να λιώσουν τα κρεμμύδια.
Η διαδικασία αυτή αν το κρέας είναι βοδινό, μπορεί να γίνει στη χύτρα ταχύτητας, γιατί αλλιώς μπορεί να πάρει παραπάνω από 2 ώρες. Εγώ έβαλα 2 κούπες νερό και έκλεισα τη χύτρα για 1 ώρα γιατί είχα βοδινό. Μετά το άφησα να ολοκληρωθεί με ανοικτή χύτρα.
 |
| Η παλιά καλή SEB! |
Όταν το κρέας είναι έτοιμο, αν τα κρεμμύδια δεν έχουν γίνει σαν πολτός αφαιρούμε τα κομμάτια του κρέατος από την κατσαρόλα και με το πρίμερ ή το μούλτι τα πολτοποιούμε. Ανάλογα με την ποικιλία των κρεμμυδιών αυτό δεν χρειάζεται πάντα.
Ξαναβάζουμε τα κομμάτια του κρέατος στην κατσαρόλα και όταν δεν υπάρχουν άλλα υγρά εκτός από τον πολτό των κρεμμυδιών και το λαδάκι, όταν δηλαδή έχει απορροφήσει όλο το νερό, προσθέτουμε το χυμό των λεμονιών και αφήνουμε να πάρει το φαγητό μια-δυο βράσεις. Στη φάση αυτή προσθέτουμε αν θέλουμε τη ρίγανη ή το ξύσμα λεμονιού.
Σερβίρουμε με πουρέ ή με τηγανητές πατάτες.
| Η σάλτσα είναι υπέροχη,λεμονάτη και αρκετά πηχτή |
Παρατηρήσεις
1)Τα Ανώγεια είναι κωμόπολη στον Ψηλορείτη στο νομό Ρεθύμνου με ανεπτυγμένη κτηνοτροφία και πεντανόστιμα κρέατα και τυριά, αλλά προφανώς με μειωμένη παραγωγή λεμονιών λόγω ψύχους. Το Μαλεβύζι είναι επαρχία του νομού Ηρακλείου ανατολικά του Ψηλορείτη. Φημισμένα είναι ακόμη και τώρα τα εσπεριδοειδή του Φόδελε (της διάσημης πατρίδας του Ελ Γκρέκο) και του υπόλοιπου Μαλεβυζίου.
2)Σύντεκνο λέμε στην Κρήτη τον κουμπάρο που βαφτίζει το παιδί μας ή που του βαφτίζουμε εμείς. Ωστόσο, ήταν συνηθισμένη προσφώνηση όταν μιλούσαν σε φιλικό ύφος οι παλιότεροι.(Δεν νομίζω ότι χρειαζόταν αυτή η εξήγηση, οι περισσότεροι το ξέρατε, αλλά τέλος πάντων…)
3)Όταν η μητέρα μου έφτιαχνε το λεμονάτο με μοσχάρι , έβαζε ολόκληρο το κομμάτι του κρέατος (δεμένο) , για να προλάβουν τα κρεμμύδια να μελώσουν. Κι εγώ κάνω το ίδιο όταν έχω χρόνο αλλά γίνεται ωραιότατο και με μεριδούλες. Όταν το φτιάχνω με μοσχάρι δεν κλείνω τη χύτρα.
4)Ζητείστε από τον χασάπη κρέας που να είναι μαλακό και να κάνει για κατσαρόλα. Αν τον εμπιστεύεστε , πάρτε βοδινό. Γίνεται καλύτερο.
Βαγγελιώ Κασσαπάκη
Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!
αγαπημένο φαγάκι όλων μας, θυμίζει μανούλα και κυριακάτικο τραπέζι!!!!
δεν μπορώ να αντισταθώ!!!!
Γαστερόπληκτη, ναι είναι από τα φαγάκια που όλοι φτιάχνουμε, σε όλη την Ελλάδα. Πραγματικά κυριακάτικο πιάτο.
Το έκανε η σύζυγος, για πολλά χρόνια.
Τώρα τελευταία το ξεχάσαμε.
Να'σαι καλά που μας το θύμισες.
Λέω να το δοκιμάσω με το βουβαλίσιο κρέας, που φέρνω κάθε χρόνο από την Κερκίνη.
Καλή σου μέρα!!
Από τα αγαπημενα μου φαγητά!
Φιλια
Ειναι απο τα πιο νόστιμα και αγαπημένα μας φαγητά!!Ειδικά ο σύζυγος ,τρελαίνεται για το λεμονάτο!Με βοδινό δεν το εχω κάνει ,αλλα το μιοσχαράκι λεμονάτο το ψήνω κι εγώ συχνά!
Καλή σου Μέρα
Μοσχομύρισε ο τόπος! Πράγματι αγαπημένο μαμαδίστικο φαγητό! Καλό μήνα!
Λεμονάκι μυρωδάτο!!!
Πολύ ωραίες οι πληροφορίες για τις Κρητικές συνήθειες!!
Εμείς τις περισσότερες φορές τρώμε λεμονάτα φαγητά!!
Καλό απόγευμα.
Ελπινίκη μου κι εμένα! Μ΄αρέσει δε έτσι απλή η σάλτσα με σκέτο λεμόνι και κρεμμύδι άντε και λίγο ξύσμα!
Ριρή μου θεωρώ ότι με βοδινό είναι καλύτερο.Ίσως και να είναι ιδέα μου, γιατί ο πατέρας μου το θεωρούσε πολύ υγιεινό και το συνηθίζαμε περισσότερο από το μοσχάρι πριν τις τρελλές αγελάδες
Δύσπιστε και γω είχα καιρό να το φτιάξω αλλά όταν προχθές ο χασάπης μου είπε ότι είχε καλό βοδινό πήρα και για λεμονάτο και για στιφάδο και για βραστό!
Big mama με συνοδεία τηγανητής πατατούλας και λαχανοσαλάτας έχουμε κομπλέ μαμαδίστικο γεύμα έτσι;
Ξανθή μου είναι ένας από τους στόχους μου αυτός.Όπου γίνεται να συνδέω το φαγητό με άλλα λαογραφικά στοιχεία!
Καλησπέρα Vita,
Νοστίμισε ο μήνας με το πιάτο σου, ααααχ!
Φιλάκια πολλά!
*Όλα καλά;
Ζ.
Εγώ λέω πάντα εάν δεν έχω λεμονί στο σπίτι, δεν μπορώ να μαγειρεύω.
Μου αρέσει πολλή το Λεμονάτο μοσχάρι.
Τώρα μόλις κατάλαβα γιατί μου αρέσει τόσο πολύ το λεμόνι στα φαγητά!!! Μιλάει το κρητικό μου αίμα 😉
Τι κρίμα που τώρα που είμαι μακριά αναγκαζομαι να χρησιμοποιώ τα αργεντινικα λεμόνια! Και με στεναχωρεί πραγματικά που σπάνια συναντάω ελληνικά προϊόντα στα super markets.
Το λεμονάτο είναι από τις αδυναμίες μου. Βλέπω είσαι κι εσύ φαν της χύτρας. Όχι θα κάτσεις να σκάσεις!
Ζαμπία είχα καιρό να το φτιάξω κι εγώ και το απολαύσαμε κι εμείς.
Ellada κι εμένα το λεμόνι είναι από τα υλικά που λέμε δεν κάνω δίχως τους.
Μαρίνα έχεις κρητικό αίμα; Δεν το είχα αντιληφθεί.Κάπου είχα διαβάσει ότι στην Κρήτη καταναλώνουμε τετραπλάσια εσπεριδοειδή
κατακεφαλήν από τον μέσο όρο των υπολοίπων!
Foodjunkie δεν πιστεύω ότι υπάρχει εργαζόμενη που δεν έχει χύτρα στο σπίτι της.Το μαγείρεμα με χύτρα είναι υγιεινό και μερικά φαγητά -όχι όλα-δεν χάνουν σε νοστιμιά με τη χύτρα.Την έχω κυρίως για μεγάλα σε ηλικία κρέατα και για όσπρια όταν βιάζομαι.Έχω μάθει το "κουμπί" της και τα βγάζω νόστιμα.Άλλωστε πάντα τελειώνω το φαγητό μου με ανοικτή τη χύτρα.
Και εμένα μου αρέσει το λεμονάκι και το φαγητό σου είναι τέλειο, με πουρέ θα το προτιμήσω. Όσο για την χύτρα την χρησιμοποιούσα, αλλά μια μέρα μου έκανε ένα μπαμ…. και φοβάμαι λιγάκι… Φιλάκια
Μανουσίνα αν είσαι εργαζόμενη μαμά αργά ή γρήγορα θα την επαναφέρεις 🙂
Και τα παιδιά μου με πουρέ το προτιμούν.Εγώ πάλι με τηγανιτές πατάτες χοντροκομμένες
[…] λεμονάτο μοσχάρι ή βοδινό […]