Βιβλιοπροτάσεις

Λαδόστακα

Λαδόστακα

Μια συνταγή από το παρελθόν, κι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσουμε!

 

Για τη λαδόστακα μόνο εξ ακοής γνώριζα.  Συνηθισμένο παρασκεύασμα σε παλιότερες εποχές, είναι σχεδόν εγκαταλελειμμένο στις μέρες μας. Ούτε σαν παιδί θυμάμαι να το φτιάχνει η μάνα μου, παρόλο που συνομήλικοι μου από μικρότερα χωριά λένε ότι «κάτι θυμούνται».  Ψάχνοντας για περισσότερες πληροφορίες,  βρήκα για αυτό το εύκολο και γρήγορο κρητικό χορταστικό πιάτο αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα.

DSC_0659

Πέρα από προφορικές  μαρτυρίες ,  τις πληροφορίες μου συμπλήρωσε το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του αγαπητού οικογενειακού φίλου κ. Αλέξανδρου Κατσαπρακάκη. Το βιβλίο είναι ένας πραγματικός θησαυρός τοπικής ιστορίας και λαογραφίας της περιοχής του Αχεντριά, ενός χωριού σκαρφαλωμένου πάνω σε μια κορυφή των Αστερουσίων, δυο κοντάρια κάτω από τον ουρανό όπως λέει κι ο τίτλος του. Τόπος ορεινός και άγριος στην ενδοχώρα του Νομού Ηρακλείου, αγαπιέται από τους απανταχού αχεντριανούς  ενώ όλοι οι υπόλοιποι το θεωρούμε μια πανέμορφη αετοφωλιά, ακόμη και σήμερα αρκετά δυσπρόσιτη…

ladostaka1

Το βιβλίο αποπνέει την αγάπη του συγγραφέα για τον τόπο καταγωγής του. Διαβάζεται  όμως κι από εκείνους που δεν έχουν σχέση με το χωριό με μεγάλο ενδιαφέρον γιατί οι πληροφορίες που περιέχει είναι σημαντικές  για όποιον θέλει να ανατρέξει στην ιστορία και την μικροϊστορία της περιοχής της Ανατολικής Μεσσαράς και των Αστερουσίων. Ο γιατρός παρουσιάζει ιστορικά στοιχεία για την δράση των συγχωριανών του στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ,  ιστορίες οικογενειών και προσώπων, τοπωνύμια , μοναστήρια, εκπαίδευση, έθιμα, παιγνίδια,  τρόπους διασκέδασης της περιοχής. Ένα βιβλίο που κάνει τον αναγνώστη να επανέρχεται ξανά και ξανά στις σελίδες του…

DSC_0640

Από μια τέτοια ολοκληρωμένη «περιήγηση» σε όλες τις πτυχές της ζωής του τόπου του δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά του συγγραφέα στα φαγητά της περιοχής του. Με γλαφυρό και νοσταλγικό τρόπο περιγράφονται μερικά από τα απλά πιάτα  της κρητικής κουζίνας αλλά και πολλές από τις προετοιμασίες των εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα στον Αχεντριά με περιγραφή των γιορτινών κρητικών εδεσμάτων.

1-DSC_0657

Νομίζω ότι οι μνήμες του γιατρού από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 θα ξυπνήσουν αντίστοιχες αναμνήσεις πολλών κρητικών απ’ όπου κι αν κατάγονται γι αυτό αξίζει να διαβάσουν το βιβλίο του. Εξάλλου η ζωή στην ενδοχώρα της Κρήτης την εποχή εκείνη είχε πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη ζωή στο ορεινό χωριό των Αστερουσίων που περιγράφεται στο βιβλίο.

DSC_0663

Ανάμεσα στα υπόλοιπα απλά πιάτα που αναφέρονται στο βιβλίο, αναφέρεται και η λαδόστακα της σημερινής ανάρτησης και οι πληροφορίες συμπλήρωσαν τις δικές μου πενιχρές γνώσεις . Μάλιστα γίνεται ειδική αναφορά στη νοστιμιά της όταν τσικνώσει, δηλαδή όταν πιάσει στον πάτο του τηγανιού .

DSC_0636

Έτσι δεν την άφησα κρέμα αλλά την τσίκνωσα λίγο. Οι πληροφορίες μου λένε πως η λαδόστακα σερβιριζόταν με ελιές, με λουκάνικο ή απάκι ή σύγλινο ή τυρί. Στο βιβλίο αναφέρεται ότι σερβίρεται και με σκέτο λεμόνι. Εγώ τυρί μόνο είχα και «πέταξα» 2-3 ραβδάκια ξερού αθότυρου στη λαδόστακά μου.

DSC_0631

Το εντυπωσιακό  είναι ότι αναφορές σε παρόμοια εδέσματα βρήκα και στο βιβλίο που ξεφυλλίζω και ξαναξεφυλλίζω και ξαναξεφυλλίζω αυτές τις μέρες , το «Του ανέμου και της αρμύρας» των Ν. Δαρειώτη, Θ. Τσιχλάκη και Α.Ν. Ανδρουλιδάκη (αλλά αυτό είναι θέμα άλλης ανάρτησης).

12991006_1056462187775701_9140840578070383907_n

Βρήκα λοιπόν ότι αντίστοιχο έδεσμα φτιάχνουν στη Αμοργό και στις Μικρές Κυκλάδες (το λένε σούβλη), στην Ίο (το λένε σούγλη) , στη Σίφνο (σούγλι ή σούφλη κι εδώ) και στη Σύρο (το λένε αραντό). Η κρητική ονομασία παραπέμπει σε άλλη κρέμα που προκύπτει κατά την εξαγωγή του στακοβούτυρου από την τσίπα του γάλακτος, όταν προσθέσουμε αλεύρι. Αυτή δεν είναι άλλη από την γνωστή στάκα που την γνωρίζουν αρκετοί πλέον.

DSC_0638

Για τη λαδόστακα μας λοιπόν…

Υλικά:

1 ποτήρι σταρένιο αλεύρι με το πίτουρό του

2 ποτήρια νερό

½ ποτήρι ελαιόλαδο και λίγο ακόμη

Αλάτι

Για το σερβίρισμα: ελιές, τυρί, απάκι ή σύγλινο, ή σκέτο λεμόνι

Επί το έργον:

ladostaka

Σε ένα τηγάνι βάζουμε το νερό , το ½ ποτήρι ελαιόλαδο και το αλάτι. Όταν πάρουν βράση προσθέτουμε το αλεύρι σαν βροχή ανακατεύοντας συνεχώς να μη σβολιάσει το μείγμα. Σταδιακά προσθέτουμε λίγο ελαιόλαδο ακόμη, και λίγο νερό αν χρειαστεί.  Κατ’ άλλο τρόπο ανακατεύουμε σ’ ένα πιάτο το αλεύρι με το νερό και το αλάτι και το  ψήνουμε στο τηγάνι όπου έχει ήδη ζεσταθεί το ελαιόλαδο. Όταν δημιουργηθεί μια πηχτή κρέμα την αδειάζουμε σε πιάτα.

DSC_0630

Όπως προανέφερα, εγώ άφησα τον χυλό να πιάσει στον πάτο του τηγανιού, να τσικνώσει,  και να κάνει μια πολύ νόστιμη κρούστα. Σερβίρουμε με ό,τι μας αρέσει από τα προαναφερόμενα.

DSC_0647

Παρατηρήσεις:

  • Στην Κρήτη λέμε ότι το φαγητό τσικνώνει όταν «πιάσει» στον πάτο του τηγανιού ή του τσικαλιού (τσικάλια λέμε ακόμη και τις ανοξείδωτες κατσαρόλες !).
  • Οι πληροφορίες μου αναφέρουν ότι σε αρκετές περιοχές χρησιμοποιούσαν αλεύρι από το χειρόμυλο. Άλεθαν το σιτάρι για το χόντρο και όταν το κοσκίνιζαν χρησιμοποιούσαν το αλεύρι για τέτοιου είδους παρασκευές.
  • Δεν ξέρω αν θα ξαναφτιάξω αυτό το παρασκεύασμα, παρόλο που δεν είναι άσχημο. Μάλλον νόστιμο θα το έλεγα.  Είναι όμως αρκετά παχυντικό και δεν αφήνει περιθώρια για άλλα συμπληρώματα.
  • 1-DSC_0640Άλλωστε αυτός ήταν ο ρόλος του: χορταστικό και εύκολο πιάτο με απλά υλικά. Ίσως αν υπήρχαν ακόμη μικρά παιδιά στο σπίτι να ήταν μια καλή και υγιεινή λύση για πρωινό ή για εύκολο βραδινό πιάτο. Πάντως,  θεωρώ  όμως ότι η συνταγή  έπρεπε να υπάρχει εδώ μέσα, όπως και όποια άλλη παραδοσιακή συνταγή πέσει στα χέρια μου…
  • Οι πληροφορίες για την ανάρτηση βασίζονται σε προφορικές μαρτυρίες ηλικιωμένων και στα δυο βιβλία που αναφέρονται.
  • Το βιβλίο «Αχεντριάς, δυο κοντάρια κάτω από τον ουρανό» θα παρουσιαστεί την Παρασκευή 3 Ιουνίου στις 5.40-6.40 το απόγευμα, στο πλαίσιο της 5ης  Παγκρήτιας Έκθεσης  «Κρήτη: η μεγάλη συνάντηση» που θα γίνει στο στάδιο Ειρήνης και Φιλίας από την Πέμπτη 2 Ιουνίου ως την Κυριακή 5 Ιουνίου. Δείτε εδώ το πρόγραμμα :

http://pagritiaekthesi.gr/events

Αλλά και γι αυτή θα ξαναμιλήσουμε γιατί κάτι έχει να κάνει και με μένα …

Καλημέρα και καλή εβδομάδα!

 

Βρείτε μας: 

Facebook

Instagram

Youtube

Pinterest

Βαγγελιώ Κασσαπάκη

Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!

Σχετικές συνταγές

Διάφορες συνταγές

Μετάβαση στο περιεχόμενο