Γλωσσάρι κρητικής κουζίνας

Άρτυμα (κυρίως σαλάτας) που  παρασκευάζεται από μια λιπαρή και μια όξινη ουσία. Πιο συχνά στη χώρα μας παρασκευάζεται με ελαιόλαδο και ξίδι ή λεμόνι και για να αποκτήσει πιο πυκνή υφή προστίθεται ως γαλακτωματοποιητής μουστάρδα. Μπορεί να αρωματιστεί με αρωματικά ή/και μπαχαρικά ή χυμό και ξύσμα εσπεριδοειδών.

Χορταράκι που τρώγεται ωμό, βρασμένο ή προστίθεται σε πίτες με άλλα γιαχνερά.

Από το τούρκικο yalanci που σημαίνει ψεύτικο. Χρησιμοποιείται κυρίως για ντολμάδες και γεμιστά που δεν περιέχουν κιμά

Λιπαρή ουσία που προέρχεται από το λιώσιμο του λίπους χοιρινού. Την χρησιμοποιούσαν και για τη διατήρηση σε κουρούπες των σύγλινων και των τσιγαρίδων αλλά και για την παρασκευή πιτών, κουραμπιέδων και άλλων γλυκισμάτων.

Άλλη ονομασία για την αντράκλα. Γνωστό ζιζάνιο των κήπων που τρώγεται πολύ ευχάριστα ωμό σε διάφορες σαλάτες αλλά στην Κρήτη και μαγειρεμένο, με κοτόπουλο ή ψάρι. Γίνεται επίσης νόστιμο τουρσί. Επιστημονική ονομασία Portulaca oleracea

Εξαιρετικά μεζεδάκια που προέρχονται απ’ τον θύμο αδένα ή το πάγκρεας του μοσχαριού, του αρνιού και του χοιρινού. Δηλαδή είναι αδένες που έχουν τα αρνιά και τα μοσχάρια γάλακτος στον λαιμό.

Σαλάτα-αλοιφή ή dip με βασικό συστατικό το αβοκάντο. Έχει μεξικάνικη καταγωγή και περιέχει εκτός από αβοκάντο κρεμμύδι, ντομάτα, πιπεριές κ.ά. Το φτιάχνουμε πια και στην Ελλάδα λόγω παραγωγής εγχώριων αβοκάντο, σε διάφορες παραλλαγές.

Συμπαγές τυρί με βουτυράτη γεύση που παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα ή από μείγμα πρόβειου-κατσικίσιου (με μέγιστη ποσότητα κατσικίσιου 20%). Ωριμάζει για μήνες και η γεύση της ποικίλλει ανάλογα με τους μήνες ωρίμανσης.

Δίκταμο ή δίκταμνο ή έρωντας. Ενδημικό φυτό της Κρήτης που χρησιμοποιείται για την παρασκευή αφεψήματος,που πολύ αγαπούν οι κρητικοί.  Γνωστό από την αρχαιότητα, με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιήθηκε και από τον Ιπποκράτη για την θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Συναντάται σε όλη την Κρήτη παρόλο που πήρε το όνομά του από το όρος Δίκτη όπου αφθονούσε στο παρελθόν. Από τα μέσα του περασμένου αιώνα άρχισε και η συστηματική του καλλιέργεια κι έτσι διατίθεται πλέον και καλλιεργημένο.

Αμυγδαλωτό γλυκό με γαλλική καταγωγή. Σε πολλά μέρη συνηθίζεται σε χαρούμενα γεγονότα (γάμους, βαφτίσια, αρραβώνες).