Αλμυρά

Σοφαγάδα ή συμπεθεριό (ή τουρλού ή μπριάμ)

Σοφαγάδα ή συμπεθεριό (ή τουρλού ή μπριάμ)

Η μια γιαγιά μου το έλεγε σοφεγάδα, η άλλη τουρλού. Στα δυτικά του νησιού το λένε συμπεθεριό γιατί συγγενεύουν (εξ αγχιστείας) τα λαχανικά.
Σαν ανέκδοτο, κυκλοφορεί η ιστορία ότι νεόκοπη Αθηναία (εκ Κρήτης καταγόμενη) τη δεκαετία που όλη η επαρχία αναζητούσε την τύχη της στην Αθήνα, επέστρεψε στα πάτρια εδάφη το επόμενο καλοκαίρι της μετανάστευσής της. Όταν τη ρώτησε η γειτόνισσά της η Καλλιόπη “Ήντα* δα ψήσεις** σήμερα Μαρικάκι;” απάντησε περισπούδαστα: Μπριάμ, καλέ κυρία Πόπη μου.
Η καημένη η γειτόνισσα αναρωτήθηκε τι είναι αυτό το καινούργιο φαΐ, και την ώρα του φαγητού την έκανε την αδιακρισία της και επισκέφτηκε το Μαριώ (παρεμπιπτόντως Μαίρη το λέγανε τώρα πιά).
Όταν είδε το γνωστό της τουρλού σερβιρισμένο στα πιάτα  δε μίλησε  μα στη βεγγέρα το βράδυ τη κουτσομπόλεψε δεόντως:
Εμ είπα κι εγώ! αφού ήκαμε*** εμένα Πόπη, γιάντα**** να μη κάμει και το τουρλού μπριάμι.

Το φαγητό αυτό δεν έχει συγκεκριμμένη συνταγή.Στην ουσία θα μπορούσε να πει κανείς βάλετε ό,τι λαχανικό θέλετε, από λίγο. Συνηθιζόταν στο τέλος της εποχής όταν στο περβόλι η παραγωγή έπεφτε (δεν είχαμε βλέπετε θερμοκήπια να τρώμε κολοκύθια και μελιτζάνες τα Χριστούγεννα). Δεν έφτανε λοιπόν ένα μόνο λαχανικό για να κάνει κανείς ολόκληρη μαγεριά οπότε ανακάτευε ότι έβρισκε. Τώρα βέβαια το φτιάχνουμε όλο το χρόνο αλλά αυτή την εποχή έχει άλλη χάρη ιδίως αν τα λαχανικά είναι από τον κήπο μας. Παρόλο που το διαδίκτυο είναι γεμάτο με συνταγές αυτού του φαγητού σας δίνω και τη δική μου- στη τελευταία του εκδοχή γιατί είπαμε: ό,τι έχουμε γενικά (θεωρώ όμως ότι ντομάτα και κρεμμύδι είναι εκ των ων ουκ άνευ).

Σοφαγάδα ή συμπεθεριό (ή τουρλού ή μπριάμ)

Παρατηρήσεις

1) Μπορούμε να μη το βάλουμε στο φούρνο αλλά να ολοκληρώσουμε το ψήσιμο στην κατσαρόλα όπως αναφέρω παραπάνω. Όμως ο φούρνος δίνει άλλη γεύση. Παλιότερα αυτά τα φαγητά σιγοψηνόταν σε πήλινα σκεύη μαγειρέματος σε παραστιές (χαμωτά τζάκια ή απλοϊκές κατασκευές με δυό πέτρες σε εξωτερικούς χώρους) και έπαιρναν μια γεύση καπνιστού.
2)Πολλοί βάζουν το φαγητό από την αρχή στο φούρνο. Είναι λίγο πιο στεγνό έτσι αλλά είναι επίσης νόστιμο. Εμένα μου φαίνεται ότι η κατσαρόλα “μελώνει” τη σάλτσα του καλύτερα και δεν στεγνώνουν τα λαχανικά. Άλλωστε η σοφεγάδα παραδοσιακά είναι φαγητό κατσαρόλας.
3)Μη φοβηθείτε να βάλετε ότι λαχανικά ή και μυριστικά έχετε (φασολάκια, μπάμιες, μαϊντανός , βασιλικός-για τους νεωτεριστές των γεύσεων- ταιριάζουν θαυμάσια). Όμως να μην υπερισχύει κάποιο. Το φαγητό στηρίζεται στην ισορροπία των γεύσεων (μη χαλάσουμε το συμπεθεριό-ίσως αυτό υπονοείται στη δυτική ονομασία του).
4)Αν μείνει, αφαιρέστε τα κομμάτια της πατάτας, βράστε ό,τι ζυμαρικό θέλετε, σουρώστε το, και ανακατέψτε το με την σοφεγάδα σας και με τριμμένο τυρί της προτίμησής σας. Είναι ωραιότατο κι έτσι (σε μας αυτή τη φορά δεν έμεινε καθόλου για να το δείξω).

*τι (ερωτηματικό)
**στην Κρήτη το ρήμα ψήνω σημαίνει μαγειρεύω, όχι αναγκαστικά ψητό.Έτσι, ήντα ψήνεις σημαίνει τι μαγειρεύεις
***έκαμε, έφτιαξε
****γιατί

Καλά να είστε, καλά να περνάτε! 

Βρείτε μας: 

Facebook

Instagram

Youtube

Pinterest

 

Βαγγελιώ Κασσαπάκη

Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!

Σχετικές συνταγές

Διάφορες συνταγές

Μετάβαση στο περιεχόμενο