Έξω από την κουζίνα

“Πόσο λάδι τρώνε, Θεέ μου”

“Πόσο  λάδι τρώνε, Θεέ μου”
«Πόσο λάδι τρώνε, Θεέ μου» ήταν η αυθόρμητη έκφραση του Δρ. Ancel Keys , αμερικανού ειδικού καρδιολόγου όταν σε επίσκεψή του στην Κρήτη αρχές της δεκαετίας του ’60 είδε την ποσότητα λαδιού που χρησιμοποιήθηκε σε μια σαλάτα στην Κρήτη.
“Πόσο  λάδι τρώνε, Θεέ μου”
Είναι αρκετά γνωστή η έρευνα των επτά χωρών που άρχισε γύρω στα 1960 από τον συγκεκριμένο επιστήμονα για την κατάσταση της υγείας των κατοίκων επτά χωρών. Οι χώρες αυτές ήταν: οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ολλανδία, η Φιλανδία, και οι μεσογειακές Ιταλία, Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα. Από τη χώρα μας συμμετείχαν περίπου 1250 άτομα από την Κέρκυρα και την Κρήτη. Τα αποτελέσματα της έρευνας ; Το μικρότερο ποσοστό καρδιαγγειακών παθήσεων αλλά και νεοπλασματικών ασθενειών εμφανιζόταν στις χώρες της Μεσογείου, με αποκορύφωμα την περίπτωση της Κρήτης όπου τα αποτελέσματα εξέπληξαν τους επιστήμονες. Αν και η χρήση λιπαρής ουσίας ήταν πολλαπλάσια στην Κρήτη σε σχέση με άλλες περιοχές, το ποσοστό καρδιοπαθειών και εν τέλει θανάτων των κρητικών ήταν εντυπωσιακά μικρότερο από όλες τις υπόλοιπες περιοχές
                 “Πόσο  λάδι τρώνε, Θεέ μου”

Το γεγονός αυτό δεν αποδόθηκε κατ’ αρχήν στην κρητική διατροφή αλλά στο γενικότερο τρόπο ζωής των κρητικών (έλλειψη άγχους, καθαρή ατμόσφαιρα κλπ).Αργότερα, ο Γάλλος επιστήμονας Serge Renaud σε έρευνα που πραγματοποίησε από το 1988 ως το 1993 σε δυο ομάδες καρδιοπαθών που η μία διατρεφόταν σύμφωνα με τους κανόνες της Aμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας και η άλλη σύμφωνα με τους κανόνες της κρητικής διατροφής διαπίστωσε ότι πληθυσμοί που ζούσαν στο ίδιο περιβάλλον είχαν διαφορετική εξέλιξη στο νόσημά τους ανάλογα με τη διατροφή τους. Έτσι πιστοποιήθηκε αυτό που σήμερα λέγεται «θαύμα της κρητικής διατροφής» αφού οι ασθενείς που διατρέφονταν σύμφωνα με το κρητικό πρότυπο είχαν σημαντικά μικρότερο ποσοστό θανάτων .Αντίστοιχα συμπεράσματα εξήχθησαν από μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε μετανάστες στην Αμερική και την Αυστραλία που διατηρούσαν το διαιτολόγιο της χώρας καταγωγής τους. Το 1991 ο Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης επανεξέτασε τους ηλικιωμένους του δείγματος της έρευνας των επτά χωρών του Keys και διαπίστωσε ότι 31 χρόνια μετά, οι κρητικοί ζούσαν σε ποσοστό 50% ενώ οι Φιλανδοί είχαν όλοι αποβιώσει!

 

Σύμφωνα με τον Αντώνη Καφάτο, καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης , το διαιτολόγιο των κρητικών της εποχής αποτελούνταν κατά 85% από όσπρια, λαχανικά, άφθονα χόρτα, φρούτα, ελαιόλαδο, και ψωμί (όχι όμως λευκό) .Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος ήταν σπάνια ενώ συχνότερα οι κρητικοί έτρωγαν πουλερικά, ψάρι , ντόπια γαλακτοκομικά και κρέας αιγοπροβάτων. Συνόδευαν το φαγητό τους με ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί.

Δυστυχώς στα τέλη πια του 20ου αιώνα η διατροφή των κρητικών ολοένα και απομακρυνόταν από το υγιεινό αυτό πρότυπο, πλησιάζοντας περισσότερο το αμερικάνικο και βορειοευρωπαϊκό μοντέλο. Το γεγονός αυτό, παράλληλα με την έλλειψη σωματικής άσκησης που επέφερε η ευρεία χρήση των αυτοκινήτων συνέτεινε στην αύξηση των καρδιολογικών παθήσεων και στην Κρήτη. Και πάλι όμως ήταν λιγότερες σε σχέση με άλλες περιοχές γεγονός που αποδίδεται στο ότι η κατανάλωση του λαδιού εξακολουθεί να είναι υψηλή (πάνω από 30 κιλά κατά άτομο ετησίως!).Ακόμη ,παρά τις αλλαγές , τα χόρτα αποτελούν βασικό κομμάτι και της σύγχρονης κρητικής κουζίνας(περίπου 80 είδη χόρτων της κρητικής χλωρίδας είναι βρώσιμα και μαγειρεύονται με ό,τι τρόπο μπορεί να επινοήσει η γόνιμη φαντασία του κρητικού).

“Πόσο  λάδι τρώνε, Θεέ μου”

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αργή αλλά σταθερή επιστροφή στα παλιότερα διατροφικά πρότυπα. Αξιοποιώντας την φήμη που έχει αποκτήσει η κρητική διατροφή στους επιστημονικούς κύκλους ως πρότυπο υγιεινής διατροφής, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται να μάθουν να μαγειρεύουν όπως τους κρητικούς.

Στις πόλεις όλης της Ελλάδας και σε πολλές πόλεις του εξωτερικού , δημιουργούνται χώροι εστίασης που προσφέρουν κρητικά εδέσματα αποκλειστικά ή περιλαμβάνουν κάποιες κρητικές συνταγές στο μενού τους. Παράλληλα έχει αρχίσει στην Κρήτη η δημιουργία φορέων προώθησης της κρητικής δίαιτας ώστε αυτή η τάση να μην μείνει στα όρια μιας περιστασιακής μόδας αλλά να γίνει συνείδηση των ανθρώπων που θέλουν τα τρέφονται υγιεινά, χωρίς να κάνουν εκπτώσεις στη νοστιμιά και στην ποικιλία.

Πηγές:
1)Ψιλάκης Νίκος και Μαρία, «Κρητική Κουζίνα» , Εκδόσεις Καρμάνωρ, Ηράκλειο,1995

2)Κρητικό Τραπέζι, Ένθετο στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

3)www.cretan-nutrition.gr
4)www.rethimno.gr
5)www.agrocreta.gr

Βρείτε μας: 

Facebook

Instagram

Youtube

Pinterest

 

Βαγγελιώ Κασσαπάκη

Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!

Σχετικές συνταγές

Διάφορες συνταγές

Μετάβαση στο περιεχόμενο