Οι πορτοκαλοσαλάτες είναι ένα από τα πιάτα που έχω κατατάξει ανάμεσα στα gourmet της παραδοσιακής μας κουζίνας. Είναι τόσο λεπτή η γεύση τους , τόσο ευφάνταστος ο συνδυασμός των υλικών τους και τόσο όμορφη η εμφάνισή τους που μπορούν να σταθούν σε οποιοδήποτε τραπέζι όσο επίσημο κι αν είναι.
Κι όμως δεν τις έχουν επινοήσει μεγάλοι σεφ. Είναι πιάτα παραδοσιακά πιάτα της Σικελίας, της Τοσκάνης και της Ελλάδας. Στη χώρα μας συνηθίζονται κυρίως στην Πελοπόννησο , τα Επτάνησα και σε κάποιες περιοχές της Κρήτης.
Πολλές οι παραλλαγές και οι κατά τόπους προσθήκες. Φινόκιο, ελιές, κοκκινοπίπερο, ρόκα, ξύδια είναι κάποια από τα υλικά που συνδυάζονται στις απανταχού πορτοκαλοσαλάτες. Σταθερά σε όλες τα πορτοκάλια, τα κρεμμύδια και το ελαιόλαδο! Πιο διάσημες ελληνικές πορτοκαλοσαλάτες είναι η της Κέρκυρας (γι αυτό πολλά συνταγολόγια την αναφέρουν ως κερκυραϊκή πορτοκαλοσαλάτα) και η μανιάτικη με τις ελιές.
Επειδή ήταν καιρός πια να «πάω» και σ’ ένα δυτικό προορισμό Aegean, επέλεξα την Κέρκυρα πρώτη πρώτη για το γαστρονομικό μου ταξίδι στη Δυτική Ελλάδα. Δεν έχω πάει ποτέ στην Κέρκυρα. Την έχω στο μυαλό μου ως ένα κοσμοπολίτικο νησί , με υψηλή κουλτούρα (ιδιαίτερα μεγάλος ο αριθμός των Κερκυραίων καλλιτεχνών σε όλους τους τομείς της τέχνης) , με βενετσιάνικο άρωμα και ευρωπαϊκό αέρα.
Είναι το νησί της πριγκίπισσας Σίσσυ , της Ρένας Βλαχοπούλου και …των γαμήλιων ταξιδιών των εύπορων συμπατριωτών μου τις δεκαετίες του 60 και του 70. Όταν ήμουν παιδάκι οι πλούσιοι κρητικοί έκαναν τα γαμήλια ταξίδια τους στην Κέρκυρα και τη Ρόδο. Ήταν βλέπετε τα πιο ανεπτυγμένα τουριστικά νησιά . Μετά, άρχισε η μόδα του εξωτερικού…
Στην άκρη του μυαλού υπάρχει πάντα η επιθυμία να ζήσω ένα Πάσχα στην Κέρκυρα. Ελπίζω να μου δοθεί η ευκαιρία. Ως τότε χαζεύω σε καρτ ποστάλ και σε ταξιδιωτικούς οδηγούς, έντυπους και διαδικτυακούς, τις αμέτρητες ομορφιές της.
Γαστρονομικά η Κέρκυρα όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα είναι από τους πιο ενδιαφέροντες προορισμούς. Μπουρδέτο, παστιτσάδα, σοφρίτο, σαβόρια, φιγαδέλια και άλλα . Εμφανείς βενετσιάνικες επιρροές και στα ονόματα και στις γεύσεις. Λικεράκια και γλυκά ακόμη πιο διάσημα. Κουμ κουάτ, συκομαΐδες, εξαιρετικά φρουί γλασέ διάφορων εσπεριδοειδών, μάντολες και μαντολάτα , πασταφρόλλες, πουτίγκες και κολομπίνες.
Μια πορτοκαλοσατάτα λοιπόν κερκυραϊκής επιρροής που με τις δικές μου επεμβάσεις δικαιολογεί την προσθήκη ala Crète, είναι η σημερινή συνταγή. Την έχω φτιάξει αρκετές φορές με διάφορες προσθαφαιρέσεις υλικών. Η σημερινή είναι πιο εορταστική και θα μπορούσε να συνοδεύσει οποιοδήποτε ψητό κρέας. Λόγω των υπέροχων χρωμάτων των υλικών της προτείνεται και για τα τραπέζια των εορτών που περιμένουμε. Αν παραλείψουμε το απάκι μπορούμε να την απολαύσουμε και σε περιόδους νηστείας.
Υλικά
Για τη σαλάτα:
1 μεγάλο πορτοκάλι μέρλιν, new hall, ή άλλο της επιλογής μας (με σαγκουίνι είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή)
1 μεγάλο ξερό κρεμμύδι ή δύο μέτρια
5-6 παπούλες ή 5-6 φύλλα ρόκας (αν είναι πολύ μικρά παραπάνω)
1 κρίθινο παξιμάδι (μικρή κριθαροκουλούρα) ή μια χούφτα κρίθινες μπουκίτσες
Αλάτι
Κοκκινοπίπερο
5-6 λεπτές φετούλες κρητικό απάκι
Για γαρνίρισμα, 2-3 κουταλιές ρόδι ή 5-6 μαύρες ελιές κομμένες σε κομματάκια (βγάζουμε το κουκούτσι)
Για το ντρέσινγκ:
2 κουταλιές χυμό πορτοκαλιού
4-5 κουταλιές ελαιόλαδο
Λίγο αλάτι
Επί το έργον
Καθαρίζουμε το πορτοκάλι με κοφτερό μαχαιράκι και αφαιρούμε και την μεμβράνη που σκεπάζει τις φέτες του από την απέξω πλευρά. Το κόβουμε σε τέταρτα, αφαιρούμε και το κεντρικό άσπρο σκληρό τμήμα και μοιράζουμε κάθε τέταρτο σε φετάκια πάχους 1-1,5 cm.
Το αφήνουμε να σταθεί και κόβουμε και το κρεμμύδι σε φέτες που τις χωρίζουμε σε δακτυλίδια. Αλατίζουμε το κρεμμύδι.
Σε αντικολλητικό τηγάνι κοκκινίζουμε και από τις δύο πλευρές τα φετάκια από το απάκι.
Σε μια σαλατιέρα σπάμε το παξιμάδι και αραδιάζουμε πάνω του το πορτοκάλι και τα κρεμμύδια.
Ψιλοκόβουμε τις παπούλες ή τη ρόκα. Πασπαλίζουμε με την πάπρικα.
Σε ένα βαζάκι ανακατεύουμε τα υλικά του ντρέσινγκ και περιχύνουμε τη σαλάτα μας.
Από πάνω απλώνουμε κυκλικά το απάκι και γαρνίρουμε με το ρόδι ή τις ελιές. Σερβίρουμε.
Τελειώνοντας τη σαλάτα, αφήνουμε κατά μέρος τις gourmet συνήθειές μας και ορμάμε με βούτες ψωμιού η παξιμαδιού στα πεντανόστιμα ζουμάκια που έχουν μείνει στη σαλατιέρα!
Παρατηρήσεις
- Σ’ αυτή τη σαλάτα δεν βάζω πολλές πρασινάδες. Δεν θέλω να καλυφθεί ο πρωτότυπος συνδυασμός του πορτοκαλιού με το κρεμμύδι. Επίσης δεν βάζω ξύδι. Ούτε καν βαλσάμικο. Αφήστε που δεν θέλω να χαλάσω τα χρώματά της… Αν το πορτοκάλι είναι πολύ γλυκό, βάζω ένα κουταλάκι χυμό λεμονιού στο ντρέσινγκ.
- Καλό είναι να κόψουμε τα πορτοκάλια και τα κρεμμύδια 1-2 ώρες πριν να φτιάξουμε τη σαλάτα. Τον χυμό που θα αφήσουν τα πορτοκάλια θα τον χρησιμοποιήσουμε στο ντρέσινγκ . Τα κρεμμύδια χάνουν λίγη από τη σπιρτάδα τους αν μείνουν αλατισμένα για λίγο. Εκτός αν μας αρέσουν …σπιρτόζικα!
- Είχα δοκιμάσει στο παρελθόν ξηρούς καρπούς, κάπαρη, κουκουνάρι (και άλλα που δεν θυμάμαι τώρα) σ’ αυτή τη σαλάτα αλλά την προτιμώ χωρίς αυτές τις προσθήκες. Η ιταλική εκδοχή με το φινόκιο μου αρέσει, αλλά δεν βρίσκω πάντα φινόκιο . Η εναλλακτική του δικού μας μάραθου είναι πολύ βαριά και σκεπάζει όλα τα άλλα.
- Το κρητικό “άρωμα” στη δική μου πορτοκαλοσαλάτα το δίνουν βέβαια οι παπούλες, η κριθαροκουλούρα και το απάκι! Της πηγαίνουν όλα πάρα πολύ, αλλά αν σας λείπει κάποιο απ’ όλα, παραλείψετέ το ή αντικαταστείσετέ το με άλλο σχετικό υλικό. Οι παπούλες που απ’ ότι ξέρω υπάρχουν και στα Επτάνησα, μπορούν να αντικατασταθούν από την πιπεράτη ρόκα και το απάκι από άλλο αλλαντικό της αρεσκείας σας. Αν δεν μας βρίσκεται καμιά πρασινάδα, μπορούμε να ψιλοκόψουμε το πράσινο τμήμα από 1-2 φρέσκα κρεμμυδάκια για να της δώσουμε χρώμα.
- Και η ανάρτηση αυτή που συνδύασα με την Κέρκυρα, ένα υπέροχο προορισμό της Aegean, είναι στο πλαίσιο της συμμετοχής μου στα FoodBlogAwards2015 που διοργανώνει το BHMAgourmet. Αν σας αρέσει το blog μου μπορείτε να το ψηφίσετε εδώ:
Βαγγελιώ Κασσαπάκη
Η Βαγγελιώ, δημιουργός, υπεύθυνη για το βασικό περιεχόμενο και "ψυχή" του site, είναι μαθηματικός, πτυχιούχος της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ε.Α.Π. (Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό) με σεμινάρια και επιμορφώσεις στην "Κρητική Διατροφή" και καταρτισμένη στο πρόγραμμα "Γαστρονομικός Τουρισμός και Διεθνής Γαστρονομία" του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Μαγείρισσα με μεράκι και περιέργεια για τα παλιά και τα καινούρια εδέσματα, τα παλιά και τα καινούρια προϊόντα και υλικά που παράγει η Κρήτη αλλά και όλος ο κόσμος. Κυρίως και πάνω από όλα όπως λέει η ίδια, μητέρα και γιαγιά υπέροχων παιδιών και εγγονιών που ευτυχώς έχουν μάθει να εκτιμούν την καλή κουζίνα και τις σωστές πρώτες ύλες!
[…] Πορτοκαλοσαλάτα με κρητικό άρωμα! […]